Choroby oczu u west highland white terriera
Westie coraz częściej zapadają na choroby oczu. Jakie choroby oczu najczęściej występują u west highland white terrierów? Jak je leczyć? Czy choroby oczu są dziedziczone? Czy chore oczy powinny wykluczyć psa z hodowli?
Z lek. wet. Natalią Kucharczyk, okulistką z Centrum EyeVet rozmawiam na temat badań profilaktycznych oczu. Pani doktor stara się edukować hodowców oraz opiekunów westie na temat chorób oczu i profilaktyce.

Jakie choroby oczu najczęściej występują u west highland white terrier?
U westie najczęściej występują 4 choroby oczu.
- Zespół suchego oka.
- Zaćma
- Zwichnięcie soczewki
- Postępujący zanik siatkówki
Zespół suchego oka u westie
Zespół suchego oka to najczęściej występująca u westie choroba oczu. Schorzenie to polega na obumieraniu gruczołu łzowego, który przestaje produkować wystarczającą ilość łez.
Objawy: oczy są bardziej zaczerwienione, bardziej opuchnięte, jest więcej śluzowatej, ciągnącej się wydzieliny (tzw. śpiochów).
Schorzenie to często bywa mylnie diagnozowane i leczone jako zapalenie spojówek. Pies dostaje krople do oczu, często ze sterydem lub antybiotykiem. Problem po jakimś czasie znika, co związane jest z lepszym nawilżaniem oka. Gdy przestajemy podawać krople, problem z oczami powraca.
Opiekunowie trafiają z psem do weterynarza- okulisty gdy problem powraca, a podawane wcześniej krople przestają działać. Zazwyczaj choroba jest już na dość zaawansowanym etapie, przez co leczenie jest trudniejsze.
Jeśli pies pojawi się u okulisty przy pierwszych objawach, można stosunkowo łatwo przywrócić prawidłowe nawilżenie oka i produkcję łez. Im wcześniej zaczniemy leczenie, tym większe mamy szanse na powodzenie. Możemy wcześnie zacząć dbać o gruczoł łzowy, aby zapobiegać jego zanikaniu. Dzięki temu ratujemy nie tylko gałkę oczną, ale pies nadal widzi.
Przy zaawansowanym zespole suchego oka może dojść nie tylko do utraty wzroku, ale nawet do utraty gałki ocznej. Bywa, że przy zaawansowanej chorobie dyskomfort psa jest tak duży, że rozwiązaniem jest tylko usunięcie gałki ocznej.
Jak leczy się zespół suchego oka u west highland white terrier?
Zespół suchego oka to choroba autoimmunologiczna. Nie jesteśmy w stanie psa wyleczyć całkowicie, ale możemy zahamować objawy choroby i poprawić psu komfort życia.
Przy leczeniu wcześnie wykrytego zespołu suchego oka mamy bardzo dużo możliwości. Stosuje się leczenie farmakologiczne, operacyjne, nowatorskie terapie.
Leczenie polega na regularnym zakraplaniu oka, aby pozostawało ono odpowiednio nawilżone i by hamowany był proces obumierania gruczołu.
Stosowana jest także nowatorska terapia komórkami macierzystymi. Komórki te podaje się do gruczołu łzowego, aby wspomóc jego regenerację.
Gdy leczenie zaczniemy później, leczenie staje się coraz bardziej wymagające, np. krople do oczu musimy zakraplać co 2 godziny. Dla osób pracujących jest to bardzo trudne. Przerwy w zakraplaniu sprawiają, że oko się wysusza. Może wtedy dojść do owrzodzenia rogówki. Jest to dla psa bardzo bolesne. Owrzodzenie rogówki leczy się często operacyjnie. Leczenie naraża psa na dyskomfort, a także na dodatkowe ryzyko związane z narkozą.
Zaćma u westie
U westie zaćma nie jest chorobą wieku starczego. Chorują na nią nawet młode psy. Bardzo często pojawia się już u westie w wieku 2-4 lat. Zaćma u westie postępuje dość wolno, więc mamy więcej czasu na diagnostykę. Wcześnie wykrytą zaćmę leczy się operacyjnie i skuteczność zabiegu jest bardzo duża. Im wcześniej zdiagnozujemy schorzenie, tym większe szanse na zdrowe oczy westika. Zalecamy badanie profilaktyczne westa w wieku 2-4 lat. Wtedy można rozpoznać początki choroby i wdrożyć wczesne leczenie.
Problem z psami polega na tym, że bardzo dobrze ukrywają objawy choroby. Opiekunowie często orientują się o utracie wzroku, gdy pies w 80% utracił zdolność widzenia. Taki zanik widzenia często oznacza np., że pies jest już ślepy na jedno oko, a na drugie oko mocno niedowidzi. Leczenie zaawansowanej zaćmy jest bardzo trudne i nie zawsze kończy się sukcesem. Pomimo przeprowadzenia operacji pies może stracić gałkę oczną.
Jak przebiega leczenie zaćmy u west highland white terrier?
W przypadku zaćmy stosuje się leczenie operacyjne. Procedura jest bardzo podobna jak w przypadku zaćmy u ludzi. Leczenie jest bardzo skuteczne i można odzyskać pełną ostrość widzenia.
Leczenie operacyjne ma też swoje minusy. Oko psa jest bardzo wrażliwe, więc źle znosi wszelkie ingerencje. Gdy choroba jest zaawansowana, ingerencja w oko jest większa. Możliwe są powikłania pooperacyjne, które występują u ok. ⅛ operowanych psów. Powikłania pooperacyjne po usunięciu zaćmy mogą w najgorszym przypadku doprowadzić do usunięcia oka.
Zabieg u psów jest też o tyle trudniejszy, że pacjent nie chce słuchać zaleceń. Drugi problem z leczeniem etap po operacji. Zamiast spokojnie odpoczywać po zabiegu pies może zachowywać się w taki sposób, że dojdzie do ponownego uszkodzenia operowanego oka. Leczenie może się wtedy rozciągać w czasie, a bywa że i tak kończy się amputacją oka.

Zwichnięcie soczewki u west highland white terrier
Obrazowo można powiedzieć, że soczewka przypomina słońce, którego promienie przymocowane są do oka. Zdarza się, że więzadła (czyli “promienie słońca”) nie wykształcają się prawidłowo, są zbyt wiotkie i cienkie. Przy szybkich i gwałtownych ruchach głową (na przykład podczas zabawy czy szarpania się) więzadła mogą się zerwać. Soczewka zmienia wtedy pozycję w oku. W zależności od tego, w jaki sposób soczewka się zerwie, można podjąć leczenie i uratować oko. W skrajnych przypadkach oka nie daje się uratować i konieczna jest amputacja.
Zwichnięcie soczewki pojawia się już u młodych westów. Do zwichnięcia soczewki u westie najczęściej dochodzi ok. 3-4 roku życia. Podczas wizyty kontrolnej można zauważyć pierwsze objawy niestabilności soczewki i podjąć działania naprawcze.
Jak leczy się zwichnięcia soczewki u westie?
Jeśli wcześnie zdiagnozujemy zwichnięcie soczewki, to można przeprowadzić operacyjnie zabieg usunięcia wnętrza soczewki. Zabieg ten zmniejsza ciężar soczewki i zapobiega jej zrywaniu się. Dzięki temu można do końca życia psa zachować widzenie w oku.
Duże znaczenie ma przeprowadzenie operacji w odpowiednim czasie. Jeśli soczewka już zerwie się, rokowania mogą być różne, w zależności od wtórnych powikłań.
Postępujący zanik siatkówki u westie
Postępujący zanik siatkówki to choroba, w której dochodzi do obumierania siatkówki. W konsekwencji pies traci wzrok.
Objawy pojawiają się u psów powyżej 4 roku życia.
W uproszczeniu można powiedzieć, że w siatkówce znajdują się dwa typy komórek: do widzenia nocnego i dziennego. Najpierw dochodzi do obumierania komórek odpowiedzialnych za widzenie nocne. Pies bardzo dobrze maskuje objawy choroby, bo w dzień zachowuje się normalnie. W jego zachowaniu nocą widoczne są drobne zmiany. Może być bardziej lękliwy, niechętnie wychodzić na wieczorny spacer, bardziej pilnuje się opiekuna. Pierwszy objaw postępującego zaniku siatkówki, czyli ślepota zmierzchowa, bywa bardzo długo nie zauważona przez opiekuna.
W drugim etapie choroby, czyli podczas obumierania komórek widzenia dziennego, zmiany w zachowaniu psa bywają już zauważalne dla opiekunów. W tym momencie utrata widzenia u psa jest już znaczna, na poziomie 70-80%.
Badanie profilaktyczne oczu pozwala wyłapać wczesny etap zaniku siatkówki, gdy utrata wzroku jest na poziomie 20-30%. Opiekun nie zauważa jeszcze żadnych objawów choroby oczu. Wczesne rozpoczęcie leczenia pozwala uratować wzrok i zapobiec dalszej degeneracji siatkówki.
Jak wygląda leczenie postępującego zaniku siatkówki u WHWT?
Postępujący zanik siatkówki to choroba trudna w leczeniu. Nie możemy operacyjnie “naprawić” siatkówki, nie ma też leczenia farmakologicznego umożliwiającego całkowite odnowienie siatkówki.
Dostępna obecnie terapia ma za zadanie zahamowanie rozwoju choroby i stymulację siatkówki do regeneracji. Szanse powodzenia wynoszą ok. 70%.
Im wcześniej podejmiemy leczenie, tym większe są szanse na utrzymanie widzenia. Jeśli przychodzi psi pacjent z utratą wzroku na poziomie 80%, to nie można oczekiwać cudów. Możemy wtedy tylko walczyć o opóźnienie rozwoju choroby i wydłużenie czasu do całkowitej utraty wzroku.

Co wiemy na temat chorób oczu u westie?
Niewiele wiemy na temat sposobu dziedziczenia chorób oczu u westie.
W literaturze naukowej niewiele jest publikacji poświęconych temu tematowi. Ostatni artykuł poświęcony wyłącznie westie pochodzi z lat 80-tych. Po publikacji tych wyników nie prowadzono dalszych badań, co wynika z priorytetów ośrodków naukowych i dostępnych grantów na badania.
Mamy też bardziej aktualne badania, w których pojawiają się westie, jednak nie ma nowszych badań na temat westie jako rasy i ich predyspozycji do chorób oczu.
Z czego wynika brak aktualnych badań na temat chorób oczu u westie?
Brak nowszych badań wynika przede wszystkim z niechęci hodowców do badania psów oraz do udostępniania wyników badań.
Istnieje przekonanie, że westie to rasa, która “ma zdrowe oczy”. Przekonanie to jest rozpowszechnione wśród hodowców. Z praktyki klinicznej wiemy, że nie jest prawdziwe.
Aby zebrać wiarygodne dane statystyczne, konieczne jest regularne badanie psów. Na razie mamy tylko obserwacje wyrywkowe, na podstawie własnej praktyki. Wynika z nich, że westie nie są jednak rasą wolną od chorób oczu.
Największym problemem jest przełamanie niechęci do badań wśród hodowców. Często wychodzą oni z założenia, że skoro problemu nie widać, to po co badać? Przecież jeśli zaczniemy badać oczy u westie, problem może stać się widoczny. A tak, lepiej udawać, że go nie ma.
Czy wiadomo coś na temat dziedziczenia chorób oczu u westie?
Niewiele wiemy na temat dziedziczenia chorób oczu u westie. U wielu ras mamy testy genetyczne pozwalające zdiagnozować ryzyko zaniku siatkówki czy zaćmę. Badanie rodziców pozwala nam przewidzieć ryzyko wystąpienia chorób u potomstwa. W przypadku rasy west highland white terrier nie ma testów genetycznych, bo nie zidentyfikowano żadnych genów odpowiedzialnych za występowanie chorób oczu.
Czy zdiagnozowanie choroby oczu u psów w wieku hodowlanym oznacza konieczność wyeliminowania ich z hodowli?
Nie wiemy, w jaki sposób dziedziczą się u westie choroby oczu. Utrudnia to podejmowanie decyzji hodowlanych. Zaleca się jednak, aby wykluczyć z rozrodu psy i suki, u których zdiagnozowano zaćmę, zanik siatkówki i zwichnięcie soczewki. Są to choroby prowadzące do ślepoty lub powodujące ból i cierpienie. W przypadku ryzyka takiego rozwoju choroby rekomenduje się wycofanie psa z hodowli z powodów etycznych.
Dziękuję za rozmowę.

lek. wet. Natalia Kucharczyk (ESE ECVO), założycielka Centrum Okulistyki Weterynaryjnej EyeVet, ekspertka wdziedzinie okulistyki. Podczas studiów na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu zainteresowała się badaniami siatkówki oka przy użyciu elektroretinografu. To zainteresowanie ukształtowało jej specjalizację w okulistyce weterynaryjnej. Przez lata lek. wet. Kucharczyk rozwijała umiejętności, uczestnicząc w wielu stażach i szkoleniach. Zdobyła międzynarodowy tytuł panelisty ECVO. Od 2020 roku posiada uprawnienia do wystawiania certyfikatów ECVO dla psów i kotów, badając ich pod kątem chorób wrodzonych i dziedzicznych. Jej doświadczenie obejmuje także ponad 300 udanych operacji zaćmy. Jako jedyna w Polsce przeprowadza te zabiegi również u zwierząt egzotycznych (od ptaków po kangury czy szopy).
Centrum Okulistyki Weterynaryjnej EyeVet, to czołowe wrocławskie centrum okulistyki weterynaryjnej. Pasja do niesienia pomocy zwierzętom łączy się tam z najnowszymi osiągnięciami weterynaryjnej okulistyki. Oferuje specjalistyczną opiekę. Dysponuje nowoczesnym wyposażeniem i starannie zaprojektowaną przestrzenią. Centrum nie tylko leczy zwierzęta, ale także edukuje opiekunów na temat profilaktyki chorób oczu, odpowiedniej diety i pielęgnacji. Centrum zostało założone w 2020 roku przez lek. wet. Natalię Kucharczyk

